SALLOBANTE ATERPETXEA etxea Urdaibaiko biosfera erreserban dago
Ingurua ezagutu nahi duzue? Goazen!
Etxetik oso gertu
Zer iruditzen zaizue oinez paseatzera atera eta aire garbia arnastea? Etxearen iparraldeko atetik begiratzean, belardi bat, mendeurreneko harizti baten eta lorategi txiki baten presentzia magikoa ageri dira gure begien aurrean; ezkerrera eginez gero — ipar-mendebaldera —, komun publikoen egurrezko etxola bat ikusiko dugu, eta goroldioz estalitako euskal kirol tradizionalen pista bat — probaleku — ekainean soilik aktibatuko da, Errigoitin, hurbilen dugun herrian —, eta eraikina hegoalderantz inguratzen jarraituz gero, ezkerretara utziko dugu txokoa — Metxikako elkarte gastronomikoa, etxearen ondoan —, jolas parke txiki batera iritsiko gara, pasabideak, txirrista eta haurren eta nagusien gozamena egiten duen hamako-kolunpio zirkular batekin.
Ondoan, San Lorentzo eliza dago — XIX. mendea —, Errigoitiko Elizalde auzoko Idibalzagako Andre Mariaren mezak tartekatzen dituen parrokia. Elizaren ostean, belarrezko futbol-zelai batera iritsiko gara. Bi ate zuri ditu, zabalkunderako eta jolaserako leku egokia.
Aterpetxeko sarrera nagusira itzuliko gara — hego-ekialdera —; eskaileretatik edo arrapalatik igoko gara, atariperantz. Eskuinetara, askaldegiko egurrezko mahai trauskil batzuk ikusiko ditugu, haritzen adar indartsuen azpian, ur freskoko iturri bat — elixirra txirrindularientzat — eta bi barbakoa, harrizko horma bakar baten gainean jarrita. Orain etxeko sarrera nagusiaren aurrean gaude. Zurezko eta teilazko ataripe batek hartzen gaitu, landarez eta lorez apaindua; atean dagoen brontzezko sugar batek iraganera garamatza. Eta berriro sartuko gara. Gosari on bat eta…
Zer moduz ibilaldi luzeagoa?
Etxea bidegurutze batean dago, eta handik erabaki dezakegu hondartzetara edo portuetara, mendira, zibilizaziora edo basora joan. Bakoitzak maitagarrien ipuina edo bizi nahi duen abentura aukeratzen du. Itsasoa ikustera goaz? Orduan, erosoena autora igotzea da — edo motozikletara edo bizikletara, edo oinez, ausartenak —, eta iparralderantz joatea. Metxika bizitegi-auzotik igaro, eta bide lokal bat hartuko dugu, belardiak (behiak, ardiak eta behorrak bazkatzen) alboan dituela. Aurrerago, pinu eta eukalipto handiko basoetan barrena, bi erreiko errepide arrunt batera iritsiko gara, Foruaraino. Hemen hobe da aparkatzea; trenera igo Bermeorantz eta eskuineko leihatiletatik padura zoragarria begiratzea…
Muruetaraino jarraituko dugu, eta handik Oka ibaiko padurako ontziola zaharretara joan gaitezke, edo gertuen dagoen hondartzara, San Antoniora, eta Sandinere eta Txatxarramendi uhartetxoetara, landarez eta edertasun paregabez beterik. Itsasoa bere adierazpen gorenean gustatzen bazaigu, geldialdi bat egingo dugu Mundakan, Europako ezker olaturik luzeenaren bila mundu osoko surflariak ibiltzen diren herrian, atetxo xarmagarri batekin, non arrain freskoa eros daitekeen, eta bainuaz gozatzeko hareazko eta ur atseginagoko senadi batekin. Oinez iparralderantz ibilalditxo bat eginez gero, Santa Katalina penintsula eta bertako baseliza — XIX. mendea — ikusiko ditugu, harkaitzezko hondartza malkartsuei, Izaro uharteari, Ogoño haitzari eta itsasadarraren eta bertako hondartza turistikoen eskuinaldeari begira.
Mundakatik oso gertu Bermeo dago, arrantza eta kontserba tradizioagatik ezaguna den portua. Hurbildu ahala, hainbat koloretako eraikinen erakusleihoa, ontziolak, arrantza- eta kirol-portua eta taberna eta jatetxeen eskaintza ikusiko ditugu. Olatu-hormatik ibilaldi bat egitea zoragarria eta ahaztezina da: itsasoaren neurrigabetasuna, portuko kresal maitagarriaren arnasketa, hain oroigarria eta bizigarria
Autobusez jarraituko dugu?
Iparralderago igoko gara, huntzez estalitako zuhaitz zaharrez osatutako errepide bihurri batetik; Matxitxakoko itsasargira iritsiko gara — Euskadiko kostaldeko irtenena eta Iberiar Penintsulako bigarren iparraldekoena —, eta ia 360º-ko panoramika izango dugu ozeanoetako horizontean. Kilometro batzuk gorago igota, aparkatu eta begiratokira begira jarriko gara. Handik, Gaztelugatxeko San Joan uhartetxoa begiratuko dugu, eta haren gainean eraiki zuten izen bereko ermita — X. mendea —, itsaso zabalaren kemena babesten duen mirari arkitektonikoa. Begiratokitik argazkiak atera, arnasa hartu eta gure oroimenetan — artifizialak eta organikoak — gordetzen ditugu edertasun natural eta izugarri horren oroitzapen ederrak.
Txango honen berri izan badugu, biotopo honen barruan — mendebalderantz —, Bakioko hondartza turistiko eta hareatsura jaitsi gaitezke, bizitzaz, eguzkia hartzen, bainua hartzen edo surfa eta uretako beste kirol batzuk praktikatzen. Ilunabarrean, zerura begiratu — kolore hunkigarriz margotutako oihala —, Forura itzuli, eta handik etxera.
Nekatuta iritsi ginen Aterpetxera eta… Zer hobe afari on bat tximinian edo lorategian baino? Irakurketa pixka bat? Ohatzeetako burkoen gerra? Edo familiaren eta lagunen artean txisteak, ipuinak edo istorioak kontatzeko saio bat? Eta lotara, Sallobanteren isiltasun bereizgarriak jota… Amets zoriontsuak…
Beste egun bat ederra, lainotsua edo garbia.
Ez zaigu axola, dena ondo datorkigu, euria ere bai. Zergatik ez eman goiza oinez ibiltzeari eta natura miresteari? Gosari pozgarria, eta ipar-mendebalderantz goaz. Aldapa txiki bat igoko dugu asfaltatutako errepidetik, ganaduz betetako larreen artean, eta 15 minutura, iturri baten ondoan, harmaila batetik Gurutze Santuaren ermitara iritsiko gara, Bizkaiganen. Handik, ia 400 metroko altueran, Bizkaiko zati handi bateko 360º-ko panoramika ikus dezakegu: Bilbo, Nerbioi itsasadarraren badia, itsasoa urrunean, baso kantauriarrak, eraikin zuriko herriak eta teilatu gorriak, baserriak, Urkiolako parke naturala, goi mendi elurtuak… Leku horretatik arima baretzen duten paisaiak
Gure pausoetara itzuliz eta ezkerrera beste bide bat hartuz — iparraldean —, minutu batzuen buruan, beherantz, Bizkaigane Elkartearekin topo egingo dugu. Behi- eta ardi-esnetik eratorritako produktu ekologikoen etxalde organikoa, gaztak, jogurtak, kefirra, txorizoa, haragia…
Indarberritu gaitezen, hamaiketakoaren ordua da — aperitiboa —, gure hankak oraindik animatzen badira, ez da ideia txarra Errigoitin pote edo freskagarri bat hartzea, ezta?
Errigoiti
Errigoitik — antzina, Rigoitiak — Hiribildu titulua izan zuen — XIV. mendea —. Belardi eta zuhaiztien artean, herrigune txiki eta atsegina dago, udaletxea buru duena, eta inguruan, etxe eta baserri ugari. Liburutegia, ludoteka eta taberna ditu… Baina ezagut dezagun herri hau gehiago, ezta?
Harriztatutako bide aldapatsu bat igoko dugu, eta eskuinean udal-eraikin bat utziko dugu — auditoriuma eta yoga aretoa dituena —. Ikuilura iritsiko gara, Elizalde auzoko txokora, igande eta jaiegunetan oso animatua, eta era guztietako ospakizunak egiteko lekua, rock kontzertuetara iritsi arte. Bere eskuinean, San Antonioren Santutxoa ikusiko dugu — XVIII. mendea —, barroko estilokoa, eta pixka bat haratago, Idibalzagako Santa Maria eliza — XVI. mendea —, aldaketa askoren ondoren neoklasikoa. Antzina, gorpu baltsamatu bat erakusten zuen, edo gorputz santu bat — Gorputz Santue —, mirariak egiten omen zituena; jaiera handikoa zen parrandazaleen artean, eta erakarpen turistikoa. Parrokiak eranskin bat dauka: Eskola zaharrak. Orain museo moduko bat da; harresietan, nekazaritzako tresna burutsu eta arkaikoak, pertsonaia errigoitiar ospetsuen argazkiak eta beste bitxikeria batzuk daude ikusgai. Bi eraikinak ehun urteko harizti baten barruan daude. Harizti horrek, beste gauza askoren artean, Bizkaiko Jaurerriko zaldunek Gernikako Juntetxera bidean hartutako atsedenaren lekuko dira. Ehun urteko haritz horietako baten azpian ospatu nuen nire ezkontza, esaten dit norbaitek hemendik… Iturri bat ere badago, barbakoak, komun publiko bat, jolas-parke bat txalupa batekin eta zabuekin, eta, harantzago, hilerria. Aurrez aurre, errepidea zeharkatuz, “Kirru” frontoia dago, Pablo Elguezábal pilotari ospetsuaren omenez bataiatua.
Errigoiti oso udalerri zabala da, leku estrategikoa, askotariko jendez eta natur mirariz betea; berriro arakatu nahiko duzue…
Gernika-Lumo
Agian gaurko txangoak nekatu samar utzi gaitu. Zer hobe Aterpetxean atseden hartzea baino; ikusi eta entzun dugun guztiari buruz hausnartzea, eta biharko eguna planifikatzea. Zibilizaziora hurbildu beharko dugu, janaria erosi janaria prestatzeko, eta, bide batez, Gernika-Lumoko udalerria ezagutu, 5 kilometro eskaseko tartea utzi baitigute — hego-ekialderantz —; ordu laurden baino gutxiagoan gurpil gainean jarri; autobus geltokia dago
Bonbardaketak, Picassoren izen bereko koadroak, Batzar Etxeak, Gernikako Arbolak eta Euskal Herriko Museoak nazioarteko ospea eman diote herri honi. Parkeak, merkatua, bankuak, farmaziak, okindegiak, tren eta autobus geltokiak, kirol zentroak, tabernak, denda ekologikoak, ospitalea, zinema, tailerrak… ditu. Han aurkituko dugu hornitzeko behar dugun guztia. Bere kokapenak — Oka ibaiaren ertzetan — bokalean eratzen den paduraren ikuspegi interesgarria ematen digu, mimo handiz kontserbatzen diren fauna eta florarekin. Biosferaren erreserba horretan, Urdaibairen bihotzean, ibilaldi bat egitea ezinbestekoa da
Eguzkia da, eta bainatzeko bero ezin hobea; itsasadarraren eskuinaldea eta bertako hondartzak esploratuko ditugu? Nola ez! Gernikatik, ipar-ekialderantz, Arteagako gaztelura iritsiko gara — XIX. mendea —, arkitektura neogotikokoa eta Eugenia de Montijo enperatrizarentzat eraikia. Oso gertu, oinez, Urdaibai Bird Center dago, eta bertatik teleskopioekin ikus daitezke hegazti babestuen espezieak, trabarik egin gabe, isiltasun lasaigarrian. Zotz egingo dugu autoan edo garraio publikoan jarraitzen badugu? Infusio bat edo kafe bat hartuta pentsatu genuen…
Laida, Laga eta Elantxobeko hondartzakLaida, Laga eta Elantxobeko hondartzak
Hurrengoa Laida da, duna-hondartza aldakorra, eta bertatik itsasadarraren beste aldera igaro daiteke, hondar gainean ibiliz, marea behera dagoenean, eta jende gaztea miretsi uretako kirol ikusgarriak eginez: kite surfa, paddle surfa, piraguismoa, kometen hegaldia… Kostaldeko errepidean gora goazela, itsasoaren edertasunak bultzatuta eta bihurgune batzuen ondoren, Bizkaiko hondartzarik ezagun eta ondoen katalogatuenera jaitsiko gara:
Laga 500 metro baino gehiagoko hareatza da, eguzkiak eta hondartzak ondo pasatzeko irrikaz dauden pertsona asko biltzen dituena, txosnekin, bitxigintzarako postuekin eta surflari giro lasaiarekin. Hemen denbora pasatzen da konturatu gabe. Baina geure buruari galdetzen diogu: Zer ote dago Ogoño lurmutur horren atzean, zeinak 200 metro baino gehiagoko altuera baitu ekialdean? Eta gure jakin-minak ametsetako arrantza-herri batera garamatza:Elantxobe harribitxi arkitektonikoa da. Itxuraz nahasita dauden etxetxoak ditu, eta Ogoñoko harrizko eta artadi kantauriarreko mendiaren hego-ekialdeko hegaletik altxatzen dira. Portuko dartsenetan, nerabeak ur gaziko igerileku naturalak osatzen dituzten kaietatik eta olatu-hormetatik uretara jaurtitzen ikusiko ditugu. Bainua onena da han, esperientziagatik esaten dizuet…
Bilbo Handia
Egunak oporretan hegan egiten dute, eta galdetzen dut: Nork pasa nahi du jardunaldi bat Bilbon? Batzuk kotxera igo ginen, besteak garraio publikoan, eta berrogei minuturen buruan norberak imajina dezakeen hiririk atseginenetako baten erdian aurkitu ginen. Gogotsu bagaude, eskura ditugu Alde Zaharra, zazpi kaleko labirintoa eta Santiago Katedrala, poteo-ibilbideak, pintxoak eta souvenir-ak, eta Guggenheim Museoa, Frank Gehry arkitektoaren maisulana eta artearen zaleentzako topagunea, hala nola Arte Ederren Museoa edo Itsasmuseum Bilbao — Itsas Museoa —, San Mames estadio berriaren oinean eta Zorrotzaure uhartetik gertu. Haratago, Nerbioi itsasadarraren irekigunerantz, Bizkaiko Zubia — XIX. mendea —, Portugaleten, eta Getxoko Kirol Portua altxatzen dira…
Gipuzkoa, Álava e Iparralde (Francia)
Jakina, Bizkaian ez ezik, Euskal Herri osoan ere ehunka leku berezi daude bisitatzeko: Gipuzkoa, Araba edo Iparraldea (Frantzia), ordu pare batera, edo Kantabria — mendebaldean —, edo Burgosko herri politak, edo Nerbioiko jaiotza… Agian hurrengo bidaiarako…
Helbidea:
Bº Sallobante S/N
48309 Errigoiti
Bizkaia